Wanneer je denkt aan Nederlands erfgoed, komen beelden van windmolens en weidse polders vanzelf naar boven. Nergens is dit iconische landschap zo indrukwekkend bewaard gebleven als in de Alblasserwaard. Met zijn UNESCO-beschermde molennetwerk, pittoreske dorpjes en eeuwenoude dijken vormt deze streek een waar fietsparadijs. Als fietsjournalist met een passie voor Nederlandse verborgen parels, neem ik je mee op een reis door een gebied waar het lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan, maar waar geschiedenis en moderne waterbouwkunde harmonieus samengaan.
Kinderdijk: waar negentien reuzen de wacht houden
Mijn fietstocht begint bij het meest iconische deel van de Alblasserwaard: Kinderdijk. Deze collectie van negentien achttiende-eeuwse windmolens staat sinds 1997 op de UNESCO Werelderfgoedlijst en biedt een ongeëvenaarde blik op Nederlands genie in watermanagement.
“De molens van Kinderdijk zijn geen museumstukken,” vertelt Jan Verhoeven, een lokale molenaar die ik ontmoet bij de Nederwaard molen. “Ze vormen nog steeds een essentieel onderdeel van ons waterbeheersysteem. Bij extreme regenval kunnen we ze inzetten om het overtollige water weg te pompen, precies zoals dat al drie eeuwen gebeurt.”
Wat veel bezoekers niet weten, is dat je het hele molencomplex het beste kunt ervaren per fiets. De officiële fietsroute leidt je langs alle negentien molens, terwijl je geniet van de uitgestrekte polders en de kalmerende aanwezigheid van water overal om je heen.
De Molenlanden: een landschap gevormd door mens en natuur
Voorbij Kinderdijk strekt zich het gebied uit dat tegenwoordig de gemeente Molenlanden heet – een toepasselijke naam voor deze streek waar windmolens het landschap domineren. Hier verandert het landschap subtiel: de toeristische drukte neemt af en je fietst door een rustiek, authentiek Nederland dat weinig buitenlanders ooit te zien krijgen.
Via het knooppuntennetwerk rijd ik door dorpen als Bleskensgraaf en Brandwijk, waar de tijd lijkt stil te staan. De Alblasserwaard is een perfecte bestemming voor fietsers die van rust houden en graag indrukwekkende vergezichten bewonderen. Niet voor niets maakt dit gebied deel uit van het Groene Hart van Nederland, de grote open ruimte tussen de vier grootste steden van het land.
De Hofwegense Molen: een juweeltje langs de route
Een bijzondere ontdekking tijdens mijn tocht is de Hofwegense Molen bij Bleskensgraaf. Deze wipmolen uit 1655 staat er fier bij, beschermd door wilgen en omringd door bloeiende weilanden.
“Onze molen draait nog regelmatig,” vertelt vrijwilliger Kees Boer trots terwijl hij me rondleidt. “Hij functioneert als reservegemaal, maar we laten hem ook draaien voor educatieve doeleinden en natuurlijk voor het behoud van dit prachtige ambacht.”
Wat de Hofwegense Molen bijzonder maakt, is dat bezoekers op zaterdagen een kijkje binnenin kunnen nemen. Ik raad aan om je fiets even te parkeren en de steile trap naar boven te beklimmen. Het uitzicht over de omliggende polders is adembenemend.
Fietsen door Nederland’s watergeschiedenis
De Alblasserwaard vertelt het verhaal van Nederland’s eeuwenlange strijd tegen het water. Elke sloot, elke dijk en elke molen getuigt van de vindingrijkheid waarmee Nederlanders hun land hebben gevormd en beschermd.
Bijzonder fascinerend vind ik de ’tiendwegen’ die je tijdens je fietstocht tegenkomt. Deze eeuwenoude wegen zijn aangelegd op de kades tussen de ontgonnen veenstroken en bieden nu perfecte, rustige fietsroutes, ver weg van gemotoriseerd verkeer.
Voor wie van een langere uitdaging houdt, sluit de fietsroute door de Betuwe perfect aan op een tocht door de Alblasserwaard. Zo combineer je de waterrijke Alblasserwaard met het bloesemparadijs van de Betuwe.
De dorpen van de Alblasserwaard: authentiek Nederland
Tijdens mijn fietstocht door dit waterrijke gebied passeer ik verschillende karakteristieke dorpen die een bezoek waard zijn. Neem bijvoorbeeld Nieuw-Lekkerland, waar de rivier de Lek als een zilveren lint langs het dorp slingert. Of Groot-Ammers, met zijn historische kern en oude haven.
In Streefkerk stop ik voor koffie bij een lokale bakkerij en raak in gesprek met enkele inwoners. “Wat deze streek zo bijzonder maakt is de gemeenschapszin,” vertelt een oudere heer. “Wij leven al eeuwen met het water en dat schept een band. Iedereen kent elkaar en helpt waar nodig.”
Deze authenticiteit is wat de Alblasserwaard onderscheidt van meer toeristische bestemmingen. Hier ervaar je het échte Nederland, zonder opsmuk of aanpassingen voor toeristen.
Praktische tips voor je fietstocht door de Alblasserwaard
De beste manier om de Alblasserwaard te verkennen is via het knooppuntennetwerk. Deze genummerde routes maken navigeren eenvoudig, zelfs voor wie de regio niet kent. Bij de VVV in Alblasserdam kun je speciale fietskaarten krijgen die alle routes duidelijk weergeven.
Mijn advies: begin vroeg bij Kinderdijk om de ochtendnevel rond de molens te ervaren en de grootste drukte te vermijden. Vanuit daar kun je in westelijke richting fietsen, langs de rivier de Lek, of zuidwaarts het binnenland in.
Voor wie geen eigen fiets meeneemt, zijn er verschillende verhuurpunten, waaronder bij Toeristinfo Alblasserdam. Een e-bike is aan te raden voor minder ervaren fietsers, want hoewel het landschap vlak is, kan de wind in dit open gebied behoorlijk stevig zijn.
De beste seizoenen voor een bezoek aan de Alblasserwaard
Elk seizoen heeft zijn eigen charme in de Alblasserwaard. In de lente zie je de weilanden veranderen in een tapijt van bloemen, met name de gele boterbloemen en paarse pinksterbloemen. De zomer biedt perfecte omstandigheden voor langere fietstochten, met mogelijkheden om te zwemmen in de vele recreatieplassen.
Maar persoonlijk vind ik de herfst misschien wel het mooiste seizoen. Dan hullen ochtendnevels de molens in een mysterieuze waas en krijgen de polders warme, gouden tinten. Ook de winter heeft iets magisch, vooral als de sloten bevroren zijn en schaatsers zich een weg banen door het landschap, precies zoals op de schilderijen van de oude meesters.
Culinaire stops onderweg
Fietsen maakt hongerig, en gelukkig biedt de Alblasserwaard voldoende mogelijkheden om de lokale keuken te proeven. In vrijwel elk dorp vind je wel een café of restaurant waar je kunt genieten van typisch Nederlandse gerechten.
Een absolute aanrader is de Alblasserwaardse kaas. Bij verschillende boerderijen langs de route kun je verse kaas kopen, direct van de maker. Probeer ook zeker de ‘stroopwafels’ – dunne wafels gevuld met stroop – die in deze regio een lange traditie hebben.
In Kinderdijk raad ik restaurant De Klok aan, waar je na je bezoek aan de molens kunt genieten van uitstekende Nederlandse keuken met uitzicht op het water.
De Alblasserwaard in een breder perspectief
Voor wie de fietsreis wil uitbreiden, sluit de Alblasserwaard perfect aan op andere prachtige fietsroutes in Nederland. Liefhebbers van lange afstanden kunnen overwegen om de indrukwekkende Rijn-fietsroute te volgen, die door vier Europese landen voert.
Of verken het naburige fietsparadijs langs de Eems in Groningen voor een compleet andere, maar even indrukwekkende Nederlandse landschapservaring.
Voor wie van rivieren houdt, biedt het 400 km lange rivierparadijs langs de Saale in Duitsland een prachtig internationaal alternatief.
Duurzaam toerisme in de Alblasserwaard
De Alblasserwaard worstelt, net als veel populaire bestemmingen, met de balans tussen toerisme en behoud van authenticiteit. Vooral Kinderdijk kan in het hoogseizoen druk zijn. Als verantwoordelijke reizigers kunnen we bijdragen aan het behoud van dit unieke gebied door ook de minder bekende delen te bezoeken.
“We moedigen bezoekers aan om verder te kijken dan alleen Kinderdijk,” vertelt Marieke van der Linden van de lokale toeristische dienst. “Er is zoveel meer te ontdekken in onze regio, en door de toeristische druk te spreiden, houden we het aangenaam voor iedereen.”
Een fiets is daarvoor het perfecte vervoermiddel – milieuvriendelijk en flexibel genoeg om ook de rustigere hoekjes te bereiken waar je soms helemaal alleen bent met de polders, de vogels en de draaiende wieken van een eeuwenoude molen.
Verblijven in de Alblasserwaard
Voor wie meer dan een dagje wil doorbrengen in dit bijzondere gebied, zijn er diverse overnachtingsmogelijkheden. Bijzonder zijn de B&B’s in historische boerderijen, waar je slaapt tussen de weilanden en wakker wordt met uitzicht op de molens.
Hotel-Restaurant De Klok in Kinderdijk biedt comfortabele kamers met uitzicht op de molens. Voor een unieke ervaring kun je ook overnachten in de gerenoveerde ‘Molenschuur’ bij een van de molens, waar je ’s avonds in alle rust kunt genieten van het molenlandschap na het vertrek van de dagjesmensen.
Lessen uit het waterland
Als fietsjournalist heb ik veel bijzondere plekken in Nederland en Europa mogen ontdekken, van de kronkelende Semois in de Ardennen tot verre uithoeken van ons continent. Maar de Alblasserwaard raakt mij telkens weer door zijn tijdloze schoonheid en de lessen die het landschap ons leert.
In een tijd waarin klimaatverandering onze relatie met water op de proef stelt, toont de Alblasserwaard hoe mensen al eeuwenlang creatieve, duurzame oplossingen vinden om met water samen te leven in plaats van ertegen te vechten.
Fietsend door dit unieke landschap van molens en polders, ervaar je niet alleen Nederlands cultureel erfgoed, maar ook een blauwdruk voor de toekomst. Want als er één ding is dat de Alblasserwaard ons leert, is het dat mens en natuur samen kunnen werken aan een landschap dat even functioneel als adembenemend mooi is.